France Hodgson Burnett – „Tajemniczy ogród”
Dziewięcioletnia Mary Lennox, główna bohaterka powieści, przyjeżdża z Indii, gdzie się urodziła, do Anglii. Jest sierotą, jej rodzice zmarli w Indiach z powodu zarazy. Dziewczynka jest rozpieszczona, skłonna do wybuchów gniewu, samolubna, cierpi z powodu braku rodziców. Jej domem staje się Misselthwaite Manor, posiadłość wuja Archibalda Cravena. Dom jest ogromny i posępny, otoczony ogrodem, którego częścią jest tytułowy „tajemniczy ogród”, gdzie nikt nie ma wstępu.
W domu wuja Mary poznaje sympatyczną służącą Martę Sowerby i jej brata Dicka. Udaje się jej znaleźć klucz do zamkniętej części ogrodu i dostać się tam. Odkrywa także innego mieszkańca posępnego domostwa: Colina Cravena (syna wuja Archibalda), który żyje w przekonaniu, że jest śmiertelnie chory. Jego matka zmarła podczas narodzin syna, a ojciec obarczył chłopca winą za śmierć swej żony. Dziecko od najwcześniejszych lat było chorowite, ojciec obawiał się, że i syn może umrzeć. Nie umiał okazać dziecku miłości i to zniechęciło do niego syna. Chłopiec najczęściej przebywa w łóżku. Tyranizuje służbę, łatwo wpada w histerię. Pod wpływem Mary, Dicka i wizyt w ogrodzie Colin się zmienia. Nabiera sił, rozkwita, staje się grzeczniejszy, uprzejmy, ćwiczy kondycję, by po powrocie ojca móc pokazać, że nie jest tylko chorym, smutnym dzieckiem, ale zdrowym, ładnym chłopcem. W końcu pan Craven wraca i bardzo się dziwi widząc syna biegnącemu ku niemu (Colin w domu jeździł na wózku). Ojciec nie może poznać własnego syna. Uświadamia sobie wielką miłość do Colina.
„Tajemniczy ogród” to powieść o znaczeniu przyjaźni i miłości w życiu każdego dziecka, o odzyskiwaniu radości i budzeniu się do życia. Rozkwitający wiosną ogród, który przetrwał pomimo zapomnienia, to dla dzieci miejsce niezwykle ważne i magiczne. Na ich oczach dzieją się bowiem czary, kiedy pozbawiony troski ogród zaczyna tętnić życiem, a Colin każdego dnia staje się silniejszy i zaczyna swobodnie chodzić. Dla dorosłego czytelnika to wzruszająca podróż do krainy dzieciństwa. Jest to książka, którą powinien przeczytać każdy, niezależnie od wieku. Można polecić ją każdemu, kto chce oderwać się od rzeczywistości i przekroczyć granice świata dziecięcej fantazji.
Roald Dahl – „Charlie i fabryka czekolady”
Charlie Bucket jest tytułowym bohaterem powieści Roalda Dahla, wesołym chłopcem uwielbiającym niewinne psoty i czekoladę. Jego rodzina zamieszkuje niewielką izdebkę, niemal w całości wypełnioną łóżkiem, w którym od wielu lat bez przerwy leżą dziadkowie i babcie ze strony obojga rodziców. Z racji bardzo trudnej sytuacji finansowej rodziny Charlie dostaje swój smakołyk tylko raz w roku – jako urodzinowy prezent. Przez resztę dni musi obchodzić się opowieściami dziadka Joe, który przed laty pracował w pobliskiej Fabryce Czekolady Wilbura Wonki.
Tymczasem spadkobierca niegdysiejszego właściciela fabryki – ekscentryczny Willy Wonka – ogłasza konkurs, w ramach którego do pięciu czekolad dołączone zostaną Złote Talony, uprawniające szczęśliwych znalazców do wizyty w Fabryce, której zwieńczeniem ma stać się zaopatrzenie w zapas czekolady do końca życia. Ogłoszenie konkursu zbiega się z urodzinami Charliego, toteż chłopiec liczy na znalezienie talonu w jedynej czekoladzie, jaką dostanie przez najbliższy rok. Nadzieje okazują się płonne, ale Charlie trafia na talon w innej, kupionej za przypadkowo znalezione pieniądze, paczce czekoladek. Na towarzysza swej wyprawy Charlie wybiera dziadka.
Oto jedna z opinii czytelników.
„Fantastyczna, nietuzinkowa książka. Czytaliśmy trzy wieczory i zawsze żal było odkładać ją na półkę (kiedyś trzeba iść spać). Każdy rozdział oznaczał apetyt na następny. Autor zaskakuje rozwiązaniami, były momenty, które trzymały w napięciu, śmieszyły, albo skłaniały do refleksji. W każdym razie, Roald Dahl nie zostawił na rozkapryszonych dzieciakach suchej nitki. Ot co. Cnota i dobre serce zwyciężyły. A Charlie Bucket takowe posiada. Bardzo ucieszyło nas szczęśliwe zakończenie. Książka świetnie działa na wyobraźnię – zwłaszcza, gdy dochodzi się do fragmentu, w którym mowa o słodkich wynalazkach pana Wonki. Ach, te niewidzialne batony, które można jeść podczas lekcji, albo wybuchowe cukierki dla wroga. Jest druga część przygód Charliego – Charlie i wielka szklana winda. Już sobie ostrzymy na nią zębiska.”
Ferenc Molnar – „Chłopcy z Placu Broni”
W Polsce i w wielu innych krajach F. Molnar znany jest głównie jako autor książki dla chłopców „Chłopcy z Placu Broni”. Od 1913 roku, kiedy to wydany został pierwszy przekład (z przekładu niemieckiego) autorstwa Janiny Mortkowiczowej do roku 2004, w Polsce ukazały się 24 wydania tej powieści.
Chłopcy z Placu Broni to powieść ciesząca się sławą w skali światowej, należąca do klasyki literatury dla dzieci i młodzieży. Została przetłumaczona na wiele języków, była także podstawą kilku ekranizacji i adaptacji scenicznych. Najbardziej znaną adaptacją filmową jest koprodukcja węgiersko-amerykańska z 1969 r.
Akcja powieści toczy się wiosną 1889 roku w Budapeszcie. Oś fabuły stanowią walki o tytułowy plac pomiędzy dwiema grupami chłopców. Grupa broniąca swego rzekomego prawa do placu określa siebie jako Chłopcy z Placu Broni, natomiast ich przeciwnicy, chcący zająć teren, by grać na nim w palanta, to Czerwone Koszule. Przywódcą pierwszej grupy jest Janosz Boka, zaś jej najmniej poważanym członkiem Ernest Nemeczek (główny bohater książki); przywódcą drugiej jest Feri Acz.
Powieść przedstawia serię bohaterskich wyczynów Ernesta Nemeczka, w wyniku których bohater zapada na zdrowiu. Najpierw przeziębia się po tym, jak podczas przeszpiegów ukrywa się w basenie, następnie dostaje zapalenia płuc po „kąpieli”, jaką serwuje mu wroga drużyna, gdy samotnie próbuje się zakraść na jej terytorium. Mimo choroby w dniu decydującej bitwy chłopiec ucieka z domu i bierze udział w walce, ostatkiem sił przyczyniając się do zwycięstwa swojej grupy. Zostaje zaniesiony do domu przez swego przywódcę i…
Koniecznie musicie przeczytać lekturę w całości, aby dowiedzieć się jak zakończyła się ta historia.
Jules Verne – „W 80 dni dookoła świata”
W 80 dni dookoła świata to klasyczny przykład powieści podróżniczo-przygodowej – przygody bohaterów związane są z odbywaną przez nich podróżą. Akcja barwnie przedstawiona przez narratora nie nuży, chociaż w przygody bohaterów wplecione zostały bogate i dokładne informacje historyczne i geograficzne na temat odwiedzanych krajów. Zabarwienie humorystyczne dodaje powieści świeżości i uroku.
Fileas Fogg – najznamienitszy i najbardziej osobliwy członek londyńskiego klubu „Reforma” – był uosobieniem spokoju. Żył według ściśle uporządkowanych matematycznych norm i zasad. Każdy dzień był dokładnie zaplanowany i niezmienny: pobudka, poranna toaleta, lekkie śniadanie, wyjście do klubu – śniadanie, czytanie prasy, gra w wista, obiad, rozmowy z klubowymi kolegami, powrót do domu.
Kiedy Fileas Fogg 2 października 1872 roku wyruszył do klubu „Reforma”, nic nie zapowiadało wielkich zmian. Jednak w klubie panowała ożywiona dyskusja na temat kradzieży, jakiej dokonano w jednym z banków – złodziej ukradł 55 tysięcy funtów. Panowie dyskutowali, czy zuchwalec ma szansę ucieczki. Zdania były podzielone, jednak Fileas Fogg uważał, że w dobie, kiedy świat można objechać w 80 dni, ziemia nie jest dość przestronna.
Od słowa do słowa – stanął zakład o 20 tysięcy funtów. Fileas Fogg podjął się objechać świat w 80 dni. Miał wyruszyć tego samego dnia pociągiem do Dover o 8.45. Grał w wista do 7.25, a potem wrócił do domu. Wydał niezbędne dyspozycje przerażonemu lokajowi i z podręczną torbą, w której znajdowało się 20 tysięcy funtów, dwie koszule, trzy pary pończoch i nieprzemakalny płaszcz, wyruszyli na podbój świata według ustalonego planu. I to wszystko w 80 dni, Fileas Fogg miał zjawić się w klubie „Reforma” 21 grudnia o godzinie 8.45 wieczorem. Czy to się udało? Przekonacie się podróżując razem z bohaterem.
Edmund Niziurski – „Sposób na Alcybiadesa”
„Sposób na Alcybiadesa” to książka o uczniach dla uczniów, porusza problemy bliskie młodzieży. Traktuje głównie o moralności uczniowskiej, która często bywa nadszarpnięta przez różnego rodzaju oszustwa względem nauczycieli – ściąganie na lekcjach, nie przygotowywanie się do lekcji itp. Bohaterowie powieści Niziurskiego poszli jeszcze krok dalej. Opracowali specjalne sposoby, dzięki którym przy minimum wysiłku z ich strony mogli cieszyć się względnie przyzwoitymi ocenami i zapewnić sobie spokój ze strony „ciała pedagogicznego”.
Powieść opowiada o grupie przyjaciół, która chce przebrnąć przez ostatni rok szkoły z względnie dobrymi ocenami, a nie przykładając się szczególnie do nauki. Rzecz wcale nie jest taka prosta i oczywista. Jeden z chłopców zdobywa wiedzę o sposobach na gogów, w których posiadaniu są klasy starsze. Żeby zdobyć te sposoby trzeba jednak wykazać się nie lada sprytem i niestety ponieść pewne, dość wysokie koszta. Chłopcy są jednak gotowi na wszystko, aby tylko mieć święty spokój. Nie dysponują zbyt wielką gotówką, dlatego starcza im tylko na sposób na Alcybiadesa – nauczyciela historii – poczciwego i dobrodusznego staruszka.
Szybko wprowadzają sposób w życie. Haczyk zostaje przez historyka połknięty, ale… No właśnie! Czy chłopcy nie wpadną w swoją własną pułapkę? Czy sposób okaże się skuteczny i jakie przyniesie efekty? Przekonacie się sami, czytając właśnie tę książkę.
Niziurski opisuje perypetie uczniów w sposób humorystyczny jednak nie pozbawiony puenty i przesłania. Kupienie sposobu nie okazało się dla uczniów 8a końcem kłopotów. Zaczęły ich męczyć wyrzuty natury moralnej. Czy można okłamywać nauczyciela? Czy można sprawiać zawód komuś, kto w nas wierzy? Okazuje się, że to zbyt dużo kosztuje. Kiedy chłopcy z przerażeniem stwierdzili, że ich mistyfikacja może wyjść na jaw, zaczęli się obawiać konsekwencji popełnionego oszustwa. Zrozumieli, że nie chcą sprawiać przykrości nauczycielowi, którego bardzo lubią. Lektura powieści zmusza więc do zastanowienia, czy warto oszukiwać i jaką cenę można za to zapłacić.
Lucy Maud Montgomery – „Ania z Zielonego Wzgórza”
Książka opowiada o losach rudowłosej Ani, a także o życiu, jakie wiedli mieszkańcy Zielonego Wzgórza i Avonlea.
W Avonlea mieszkali różni ludzie, mieszkała także pani Małgorzata Linde. Zdarzyło się raz, że siedząc przy oknie spostrzegła Mateusza Cuthberta, który jechał do miasta. Zaciekawiona kobieta natychmiast zjawiła się na Zielonym Wzgórzu i jęła wypytywać Marylę o powody wyprawy jej brata. Pani Cuthbert oznajmiła, że w ich domu zamieszka chłopiec z sierocińca i właśnie po niego pojechał Mateusz.
Na Mateusza czekała niespodzianka. Był tam ktoś inny, niż się tego spodziewał. Wypatrywał chłopca, a przed oczami pojawiła mu się chuda dziewczynka. Nie chciał jej zranić, więc postanowił wszystko wyjaśnić razem z Marylą.
Podczas wspólnego powrotu okazało się, że dziewczynka jest niezwykle wrażliwa, ciepła i towarzyska. Chętnie opowiadała Mateuszowi o swoim dotychczasowym życiu, zachwycając się jednocześnie światem, który się
przed nią otwierał. Rozgadana rudowłosa zachwyciła się domem, który ujrzeli z oddali. Gdyby nie kolor warkocza byłaby pewnie teraz zupełnie szczęśliwa. Niestety szybko orientuje się, że zaszło nieporozumienie. Łatwo było się tego domyślić z rozmowy Mateusza i Maryli. Uczucia dziewczynki, smutek i rozczarowanie, były zupełnie zrozumiałe nawet dla nieprzyzwyczajonej do dzieci Maryli. Obiecała sierotce, że nie zostawi jej samej w tej trudnej sytuacji.
Kiedy mała poszła spać rodzeństwo zastanawiało się, jak dalej postąpić. Mateusz wyraźnie polubił dziewczynkę i przestało tak bardzo zależeć mu na chłopcu, którego zresztą można było wynająć do pomocy.
Autorka zwraca uwagę czytelnika na takie wartości w życiu dziecka, jak przyjaźń i rodzina. Ukazuje też świat dziecięcej – a właściwie typowo dziewczęcej – wyobraźni w całej jego złożoności i niezwykłości. Wszystko to – miłość i fantazja – tworzą podwaliny do rozwoju osobowości młodego człowieka. Zaplecza tego potrzebowała także Ania, choć od początku była niezwykłą dziewczynką.
Henryk Sienkiewicz – „W pustyni i w puszczy”
Pod koniec 1890 roku Sienkiewicz, już jako doświadczony i ceniony pisarz oraz zapalony podróżnik, udał się na wielką wyprawę do Afryki (zwiedził m.in. Egipt, polował w Zanzibarze). Doświadczenia zawarł w jednej z ostatnich powieści „W pustyni i w puszczy”, stworzonej z myślą o młodym czytelniku. Głównym tematem dzieła jest wielka, niebezpieczna podróż dwójki dzieci, rozgrywająca się na tle autentycznych wydarzeń historycznych (powstanie Mahdiego).
Staś i Nel, dzieci inżynierów pracujących nad budową Kanału Sueskiego, zostają porwane przez grupę zwolenników Mahdiego. Zadaniem porywaczy jest dostarczenie zakładników do Smaina i wymiana dzieci na rodzinę Sudańczyka, pozostającą pod nadzorem brytyjskiego rządu. Dwójka młodych bohaterów bezskutecznie podejmuje próby uwolnienia się z rąk oprawców. Dzieci trafiają przed oblicze Mahdiego i – na skutek zachowania Stasia – zostają wysłane do Faszody pogrążonej w epidemii febry. Niespodziewanie, po opuszczeniu miasta, karawana napotyka lwa. Staś zabija drapieżnika i wykorzystuje sytuację do wyzwolenia siebie, swojej towarzyszki i dwójki służących z rąk okrutnego Idrysa. Od tej pory rozpoczyna się samotna, niebezpieczna podróż dzieci, chcących za wszelką cenę powrócić do domu. Opis afrykańskiej wyprawy małych bohaterów jest ukazany realistycznie, afrykańska przyroda odmalowana barwnie i szczegółowo, a sama podróż obfituje w wiele zaskakujących wydarzeń.
„W pustyni i w puszczy” to przede wszystkim powieść przygodowa. Dzieci doświadczają wszelkich możliwych niebezpieczeństw, które mogą przytrafić się nieostrożnym podróżnikom: spotkania z dzikimi zwierzętami, narażenie na tropikalne choroby, konieczność walki o pożywienie i wodę. Wielokrotnie unikają śmierci, dzielnie znosząc przeciwieństwa losu. Podróż hartuje je fizycznie i duchowo. Przemiana dokonuje się zwłaszcza w kilkunastoletnim Stasiu, którym dojrzewa do podjęcia roli odpowiedzialnego i troskliwego opiekuna małej Nel. Tarkowski umiejętnie korzysta ze zdobytej dotychczas wiedzy (znajomość języków), własnych umiejętności myśliwskich i porad tych, którzy potrafią przetrwać w dżungli.
Staś uosabia wzorzec pozytywnego bohatera przygodowej powieści. Odwaga, roztropność, a w razie konieczności także zdecydowanie i konsekwencja pomagają mu ocalić życie swoje i swoich towarzyszy. Mały Tarkowski jest też wzorcem moralnym. Pomimo strachu nie załamuje się, broni własnych przekonań, zachowuje wartości przekazane mu przez ojca (patriotyzm, religijność), a w miarę możliwości stara się pomagać tym, którzy tej pomocy potrzebują. Konsekwencja i niezwykły hart ducha doprowadzają go do upragnionego celu.
bibliotekasp5lkr 